Zapalenia wywołane przez bakterie Gram-ujemne mają wiele wspólnych cech epidemiologicznych i klinicznych. W większości występują one u osób naduży-wających alkoholu, chorych na cukrzycę, chorobę zaporową płuc oraz podda-nych różnym typom terapii immunosupresyjnej (17,36). U chorych tych istniejące zakażenie górnych dróg oddechowych prowadzi do aspiracji drobnoustrojów naj-częściej w czasie snu. Proces dotyczy zwłaszcza płuca prawego, co zależy od prze-
Zapalenia płuc wywołane przez Chlamydia należą do rzadkich zakażeń układu oddechowego, z tym, że praktyczne znaczenie patogenetyczne ma Chlamydia pneumoniae (11). U osób z prawidłowym poziomem odporności zakażenia są albo bezobjawowe, albo mają łagodny przebieg, ujawniając się zwykle u chorych leczonych z innych przyczyn. Poważniejsze zmiany obserwuje się u chorych z niedoborami immunologicznymi i tylko u nich zaobserwowano zmiany typu zapalenie oskrzelików i wysięk do światła pęcherzyków płucnych. Czasem są one powikłane zakażeniem ropnym i wówczas stanowią zagrożenie życia. Niejednoznaczny obraz morfologiczny zawsze wymaga potwierdzenia badaniami serologicznymi.
Zmiany zapalne wywołane przez riketsje, głównie Rickettsia rickettsii i Co- xiella burnetii, charakteryzują się obecnością okrągłych zagęszczeń miąższu roz-mieszczonych w obu płucach. W nielicznych przypadkach, w których przepro-wadzono autopsję, stwierdzono obraz martwiczego zapalenia oskrzelików oraz krwotocznego zapalenia płuc. W przypadku łagodniejszego przebiegu choroby dominował obraz zapalenia śródmiąższowego, czasem z domieszką wysięku głównie włóknika do światła pęcherzyków i obecnością komórek jednojądrowych typu makro f ag.
Zapalenia płuc wywołane przez szczepy Legionella znane są dopiero od 1976 roku, gdy pojawiły się w postaci epidemii. Poznano ponad 2-0 szczepów Legionella z szeregiem serotypów. Słaby wzrost, wyszukany sposób hodowli na pożywkach, słabe barwienie się metodą Grama sprawiło, że długo nie były one identyfikowa-ne. Żyją w ciepłej wodzie, a epidemiczne zachorowania występują zwłaszcza w okresie letnim.
Przebieg kliniczny zapalenia płuc wywołanego przez szczepy Legionella przyjmuje dwie postacie: jedną – o przebiegu rzekomo grypowym (Pontiac fe- ver), o szybkiej ewolucji i niewielkiej śmiertelności, i drugą – o wolniej rozwijającym się zakażeniu, powodującą zmiany zapalne w płucach i około 2-0-procen- tową śmiertelność (5, 6). Dyskutuje się o drodze zakażenia, wskazując na możliwość infekq’i zarówno drogą wziewną, jak i w wyniku aspiracji treści z nosogar- dła, które często kolonizują.
