W przypadku większości wymienionych wyżej grzybów patogennych roz-poznanie musi być wsparte wykonanymi barwieniami dodatkowymi. Najbardziej przydatne są:
– srebrzenie wg Gomoriego,
– PAS, ponieważ w klasycznych barwieniach stosowanych w diagnostyce cytologicznej i histopatologicznej grzyby barwią się bardzo dyskretnie lub w ogóle się nie ujaw-niają (6, 13, 14, 22). Niebagatelne znaczenie ma ich wnikliwe poszukiwanie w sytuacjach, gdy:
– takie podejrzenie wynika z obrazu klinicznego,
– stwierdza się odczyny tkankowe najczęściej z nimi współistniejące, a kie-dyś uważane za swoiste.
Pojęcie swoistości odczynu tkankowego (tzw. ziarnina swoista) tak naprawdę bardzo niewiele wnosi do wnioskowania o ewentualnym czynniku sprawczym choroby, chociaż w tradycji i codziennej praktyce medycznej w dalszym ciągu ma swoje ważne miejsce. Na obraz cytologiczny ziarniny swoistej, stwierdzanej zdecydowanie częściej w aspiratach cienkoigłowych niż w materiale z drzewa oskrzelowego, składają się:
– strzępki tkankowe zbudowane z komórek nabłonkowatych o jasnych, wypłowiałych, często fasolkowatych jądrach,
– komórki olbrzymie wielojądrowe typu komórek Langerhansa,
– bardzo rzadko cały, prawie „histologiczny” gruzełek,
– martwica typu serowatego: „świeża”, często z domieszką granulocytów,
„stara”, bardziej ziarnista i nierzadko z mikrozwapnieniami, – domieszka komórek limfoidalnych, głównie limfocytów, obecnych za-równo w tle rozmazów, jak i w strzępkach tkankowych (6, 7,13,14, 22).
Wnioskowanie co do etiopatogenezy bez wykazania czynnika sprawczego (prątka kwasoopomego, grzyba patogennego) jest w tych przypadkach niepewne, chociaż wiele zależy od doświadczenia cytopatologa i obrazu klinicznego.
Podobnie wygląda problem diagnostyki cytologicznej sarkoidozy (choroby BBS) czy malakoplakii – choroby o etiologii najprawdopodobniej zapalnej, może bakteryjnej, w praktyce bardzo rzadko rozpoznawanej, a wręcz incydentalnie opisywanej (5, 6,13,14, 22).
– liczne histiocyty o obfitej ziarnistej cytoplazmie,
– mimośrodkowo usytuowane okrągłe jądra, zawierające wewnątrzcyto- plazmatyczne inkluzje: okrągłe, zasadochłonne – wapniejące, barwiące się PAS (+), o średnicy 4-1-0 p, nazywane ciałkami Michealisa-Gutmanna, których liczeb-ność w jednej komórce może wynosić od 1 do 4 (5,1-0).
